حس آمیزی یا Synesthesia مانند شنیدن رنگ ها و چشیدن صداها

یک وضعیت جالب و نادر که در برخی افراد دیده می شود این است که دو حس فیزیکی آنها در ادراک یک محرک، با هم آمیخته شده و ادراک جدیدی از دریافت آن محرک ایجاد شود. برای مثال حس چشایی آنها در اثر شنیدن یک صدا تحریک می شود و یا وقتی صدایی به گوش آنها می رسد مجموعه ای از رنگ ها در ذهن آنها تداعی می شود. به این حالت، حس آمیزی یا Synesthesia گفته می شود و ویژگی جالب برخی هنرمندان، نویسندگان و موسیقی دانان بزرگ بوده است.

یکی از نویسندگان به نام ولادیمیر نابوکو در مصاحبه ای با بی بی سی در سال ۱۹۶۲ گفته بود که دارای توانایی حس آمیزی است. او هر حرف را با وجود آنکه به صورت سیاه سفید چاپ شده بود با رنگ های متفاوتی می دید. همسر و پسر او نیز دارای چنین توانایی بودند و فقط رنگی که میدیدند متفاوت بود.

این نویسنده گفت که همسر من هم حروف الفبا را به صورت رنگی می بیند ولی رنگ های او با من فرق دارد. همچنین یک روز پی بردیم که پسر ما هم می تواند حروف را به صورت رنگی ببیند.

علاوه بر او افراد سرشناس دیگری هم دارای توانایی حس آمیزی بوده اند مثل نیکولا تسلا (مخترع) و وازیلی کاندینسکی (نقاش).

حس آمیزی یا Synesthesia چیست؟

این حالت مربوط به ترکیب ویژه دو حس و یا نحوه ادراک می شود. برای مثال ممکن است صداها به طور اتوماتیک با طعم ها ادراک شوند و یا صداها با رنگها و یا حروف نوشته شده به طور رنگی دیده شوند.

چندین نوع حس آمیزی وجود دارد که معمولا اگر کسی به یک نوع آن مبتلا باشد انواع دیگر را هم تجربه می کند.

در حس آمیزی دو نوع از حواس پنجگانه با هم ترکیب می شوند و انواع مختلف حس آمیزی را به وجود می آورند. نوع شایع تر آن حالتی است که حروف الفبا و اعداد و اشکال هندسی به یک رنگ یا الگو مرتبط می شوند. نوع رایج بعدی، رنگ شنوایی است یعنی شنیدن صداهای مختلف باعث می شود که رنگها و شکلهای خاصی در ذهن ظاهر شود.

میزان شیوع حس آمیزی چه قدر است؟

چون تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته است پس به سختی می توان گفت که چند نفر به این حالت دچار هستند. خیلی از مبتلایان هم فکر می کنند تجربه آنها عادی است و چیزی به دیگران نمی گویند. آنها تصور می کنند بقیه هم جهان را این گونه ادراک می کنند مگر اینکه در مواقع استثنایی متوجه قابلیت خاص خود شوند. تخمین زده می شود که از هر صد هزار نفر یک نفر دارای توان حس آمیزی باشد.

چرا افراد به Synesthesia مبتلا می شوند؟

دلیل بروز حس آمیزی به شکل گیری عصبی فرد بر می گردد و احتمالا از زمان مراحل اولیه جنینی این ترکیب حسها به شکل ویژه ای شکل می گیرد. هنوز بر روی این موضوع که حس آمیزی دلیل ژنتیکی یا اکتسابی دارد بحث است. در مثال اول مقاله دیدیم که فرزند والدینی که حس آمیز بودند هم به این حالت دچار شده بود ولی تحقیقی دیگر که بر روی یک دوقلوی همسان انجام شده نشان داده است که فقط یکی از آنها حس آمیز است.

برخی محققان هم اعتقاد دارند که حس آمیزی بالقوه در همه انسانها وجود دارد و به دلیل اینکه بعضی مدارس به دانش آموزان فشار می آورند که برای بعضی حروف و سنبلها کد رنگی انتخاب کنند مغز آنها تحریک شده و ممکن است چند سال بعد حس آمیزی در آنها غالب شود. پس این حالت می تواند در اثر تمرین هم ایجاد شود.

فواید حس آمیزی

هر چند که Synesthesia باعث به وجود آمدن تجارب ناخواسته در ذهن فرد مبتلا می شود ولی می تواند منبع بزرگی برای الهام و نوآوری باشد. به همین دلیل است که بسیاری از مخترعین و هنرمندان به نوعی به Synesthesia مبتلا بوده اند.

ویدیویی از حس آمیزی حالت نواختن موسیقی و دیدن رنگ هر صدا: