روح بخاری چیست؟ تعریف روح بخاری در بین فلاسفه اسلامی

روح بخاری را می توان لطیف ترین جسم انسان دانست که واسطه بین مجردات و ماده است و خود از ترکیب لطائف ارکان اربعه (یعنی صفرا، بلغم، سودا و دم) ایجاد شده است و توسط تنفس تغذیه می شود. روح انسان مجرد بوده و نمی تواند به طور مستقیم به جسم خاکی و کثیف انسان مرتبط شود و سنخیتی هم با یکدیگر ندارند. پس باید چیزی واسطه بین ارتباط این دو شود که همان روح بخاری است و دارای آخرین درجه جسمانیت است. هر چه قدر این روح بخاری از قدرت و تعادل بیشتری برخوردار باشد آثار قدرت روح در بدن بیشتر می شود. یکی از این راه ها اعتدال مزاج است که به موجب آن روح بخاری تقویت شده و از مادیات بیشتر فاصله می گیرد و محدودیت های مادی، کمتر گریبان گیر نفس ما می شود. راه دیگر اعتدال آن از طریق نفس می باشد.

اعمالی که وظیفه آن فقط برعهده نفس روح است توسط روح بخاری می تواند بر نفس صادر شود ولی خود روح بخاری قدرت خاصی ندارد. روح بخاری برخلاف روح، در همه حیوانات هم موجود است و اسباب حرکت و حس و حیات می باشد. می توان آن را مرکب نفس دانست که دستورات نفس را در بدن پیاده می کند. خود نفس مجرد بوده و دارای درک و تعقل می باشد و همان طور که گفته شد نمی تواند به طور مستقیم با جسم مادی ارتباط برقرار کند.

روح بخاری، ماهیت جاودانگی ندارد و بعد از آنکه بدن فیزیکی می میرد، آن هم متلاشی و فاسد می گردد در حالی که نفس ناطقه است که باقی و جاودان است.

در مورد نحوه تشکیل روح بخاری، اطبا اسلامی قدیم بر این عقیده بودند که وقتی انسان غذایی می خورد در صورتی که عناصر اربعه موجود در آنها با هم مخلوط شود و هضم غذا در معده انجام شود نتیجه صاف شده این عناصر، خون شده و وقتی این خون به خلوص بیشتری رسید روح بخاری در نتیجه آن ایجاد می شود.

وقتی انسان دچار بیماری می شود روح بخاری دچار اختلال شده و ناراحتی هایی پدید می آید. وقتی هم که این اختلال در روح بخاری بیشتر شود مرگ انسان فرا می رسد و روح بخاری کاملا از بین می رود و ارتباط نفس با جسم از بین می رود و روح به کالبد مثالی یا برزخی مجرد منتقل می شود. البته نظرات دیگری هم در مورد سرنوشت روح بخاری موجود است. برخی معتقد هستند که روح بخاری بعد از مرگ از بین نمی رود بلکه به عالم اثیری که حد واسط بین دنیای فیزیکی و عالم برزخ است منتقل می شود.

از آنجا که روح بخاری، دارای ویژگی های مادی، قدرت تغذیه از هوا و ماهیت متلاشی شونده پس از مرگ انسان را دارد بسیار شبیه کالبد اتری یا اثیری یا انرژی است که در بودیسم به آن اشاره شده است.