خودآزاری چیست؟ راه های درمان خودآزاری

در این پست یاد می گیرید که خودآزاری چیه، آیا مشکوک به خودآزاری هستید، چه کار کنید اگه شما و نزدیکانتون دچار خودآزاری شدید و چه طوری خودآزاری رو درمان کنید.

(خودآزاری یا self-harm با مفهوم مازوخیسم یا آزارخواهی تفاوت دارد)

مقدمه

خودآزاری حالتی شایع هست و تعداد زیادی از مردم رو درگیر خودش کرده به طوری که تخمین زده شده حدودا ۱۰% افراد جوان به خودآزاری دچار می شن. به یاد داشته باشید که خودآزاری به معنی قصد داشتن برای خودکشی و راهی برای جلب توجه نیست. خودآزاری می تونه فقط راهی برای سازگار شدن با افکار و احساسات هضم نشده باشه. هر دلیلی پشت خودآزاری باشه باید اون رو جدی گرفت.

خودآزاری چیست؟

خودآزاری یا Self-harm شامل رفتارهایی هست که شخصی به خودش آسیب بزنه و معمولا راهی هست برای کمک به سازگار شدن با شرایط سخت یا افکار و احساسات آزار دهنده و هضم نشدنی. البته می تونه شامل هر رفتاری بشه که موجبات آسیب به خود رو فراهم کنه، چه آسیب جزئی و چه بزرگ و تهدید کننده.

چرخه خودآزاری

خودآزاری معمولا از زمانی شروع می شه که شخص بخواد خودش رو از فشار افکار و احساسات آزاردهنده سرکوب شده رها کنه. خودآزاری باعث می شه که شخص به طور موقتی از درد عاطفی که داره تجربه می کنه رها بشه. مهمه که بدونید این حس رهایی، موقتی هست چون دلایل اصلی این مشکل هنوز در روان فرد باقی موندن. به زودی هم احساس گناه و شرم به دنبال عمل خودآزاری شروع میشه. این چرخه دوباره از اول به دفعات آغاز میشه.

چون ممکنه احساس رهایی و سبکی موقتی در شروع هر چرخه ایجاد بشه پس خودآزاری می تونه به عنوان روش اشتباهی برای رویارویی با شرایط سخت زندگی به شمار بیاد. این یعنی که باید هر چه زودتر افراد رو از خودآزاری نجات داد تا به این عمل عادت نکنن. به جای این کارباید یاد بگیرن که چه استراتژی های مناسب تری وجود داره تا بتونن با شرایط سخت کنار بیان و راحت تر چرخه خودآزاری رو بشکنن.

چه کسانی خودآزاری انجام میدن؟

نمیشه انگشت رو به سمت گروه خاصی از افراد نشانه گرفت. خودآزاری چیزی هست که می تونه هر کسی رو دچار کنه. گفته میشه که بین ۱۰ الی ۲۰ افراد جوان ممکنه دچار حالت هایی از خودآزاری بشن. بعضی از افراد جوان گزارش کردن که خودآزاری رو از سن ۱۲ سالگی شروع کردن.

در حالی که باور داریم خودآزاری می تونه هر کسی رو مبتلا کنه، بعضی از مردم به احتمال بیشتری دچار خودآزاری میشن و این به خاطر اتفاقاتی هست که در زندگی براشون می افته مثل مشکلاتی در خانواده، مدرسه، دوستان و …

بعضی از عواملی که احتمال خودآزاری رو افزایش میدن عبارت اند از:

– مبتلا بودن به یکی از اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب، شخصیت مرزی، اختلالات مربوط به غذا خوردن و …
– بودن در سنین جوانی و تحت نظارت والدین نبودن
– هم جنس گرایی
– سابقه خودکشی داشتن

اگرچه شرایط بالا می تونن احتمال خودآزاری رو بیشتر کنن ولی دلیلی نداره که بگیم هر کی شرایط بالا رو داره خودآزاری می کنه. به طور مشابه، اگه کسی خودآزاری می کنه هم ممکنه هیچ کدوم از شرایط بالا رو نداشته باشه. هر کسی ممکنه خودآزاری کنه.

چرا افراد ممکنه خودآزاری کنن؟

هر کسی به خاطرشرایط مختلفی ممکنه استرس و نگرانی رو تجربه کنه. بعضی افراد می تونن این مشکلات رو با گفتگو با دیگران مدیریت کنن در حالی که شاید یه عده نتونن هیچ کاری در ارتباط با اینها انجام بدن. ما معمولا عادت نداریم احساسات خودمون و چیزهایی که ما رو ناراحت می کنه رو اون طوری که هستن بیان کنیم. همین طور خشم و ناراحتی رو. فشار روانی حاصل از اینها می تونه تجمع پیدا کنه و قابل تحمل نباشه. بعضی از مردم این فشارها رو به سمت خودشون روانه می کنن و از بدن خودشون استفاده می کنن تا افکار و احساساتی که نتونستن با صدای بلند ابزار کنن رو تخلیه کنن. مردم معمولا وقتی خودآزاری می کنن که فشار بیش از حدی رو تحمل کنن. اگه شما هم خودآزاری می کنید ممکنه متوجه شده باشید که وقتی خشمگین، ناراحت، ناامید و استرسی هستید بیشتر تمایل دارید که خودآزاری کنید.

دلیل خودآزاری یک نفر خاص می تونه کاملا متفاوت با فرد دیگه باشه.

برخی از دلایل مهم خودآزاری

– مشکلات در خانه
– داشتن مشکلات یا مشاجره با دوستان
– فشار مدرسه و دانشگاه
– مسخره شدن
– افسردگی
– اضطراب
– اعتماد به نفس کم
– تغییر مدرسه و محل سکونت
– استفاده از مشروبات الکلی

وقتی چند مورد از دلایل بالا با هم همراه بشن می تونن سریعا باعث آزار روانی فرد شده و زیادتر از حدی باشن که شخص بتونه اون رو تحمل کنه. فرد مجبور می شه خودآزاری کنه تا از آزار شخص و دردی که گرفتار اون هست رها بشه. این افراد به این دلیل خودآزاری می کنن که نمی دونن راه های دیگه ای هم برای خالی کردن این فشار روانی وجود داره.

باورهای غلط در مورد خودآزاری

باورهای غلط بسیاری در مورد خودآزاری وجود داره چون خود مسئله خودآزاری چندان درک نشده هست. بعضی از این باورهای غلط عبارت اند از:

– باور غلط اول: خودآزاری، برای جلب توجه است

این باور که خودآزاری برای جلب توجه هست اشتباهه چون خیلی از افرادی که خودآزاری می کنن تمایلی ندارن که کس دیگه ای در این مورد چیزی بدونن و معمولا اطرافیان اونها بعد از مدت زمان طولانی متوجه می شن که اون فرد داره خودآزاری می کنه. مثلا کسی که با تیغ روی دست خودش رو زخمی می کنه معمولا لباس آستین بلند می پوشه تا کسی متوجه زخم ها نشه.

– باور غلط دوم: خودآزاری نشانه Goth بودن هست

گوث یا Goth بودن مربوط به زیر مجموعه فرهنگی از جوامع هست که معمولا در اون افراد، لباس ها و آرایش های سیاه رنگ (و رنگ های دیگه مثل سفید و قرمز) استفاده می کنن. این افراد به جنبه های تاریک زندگی مثل مرگ و درد و رنج علاقه دارن و اونها رو به صورت مدل هنری هم نمایش میدن. مدلینگ و فشن گوث هم در حال معروف شدن هست.
بعضی از افراد به غلط تصور می کنن هر کسی که Goth هست به خودآزاری تمایل داره. هیچ شواهد روان شناسی بین این دو تا پیدا نشده.

– باور غلط سوم: افرادی که خودآزاری می کنن از این کار لذت می برن

بعضی افراد به اشتباه فکر می کنن که خودآزاری همون مازوخیسم هست. پس فکر می کنن افرادی که خودآزاری می کنن دارن از این کار لذت می برن. هیچ شواهدی وجود نداره که نشون بده افرادی که خودآزاری می کنن درد رو به طور متفاوتی نسبت به افراد عادی احساس می کنن. رفتار خودآزارانه معمولا باعث می شه که اون افراد دچار درد عظیمی بشن. برای مثال بعضی افراد چنان احساس افسردگی و بی حسی می کنن که مجبور میشن به خودشون درد وارد کنن تا حس کنن زنده هستن حتی اگه دردناک باشه. افراد دیگه هم این درد رو به عنوان تنبیه می دونن.

– باور غلط چهارم: افرادی که خودآزاری می کنن قصد خودکشی دارن

برای بسیاری از افراد، خودآزاری فقط راهیه برای کنار اومدن با شرایط سخت. حتی بعضی از افراد گفتن که خودآزاری راهی هست برای زنده موندن و سازگاری با شرایط ناگوار. البته تعداد کمی هم علاوه بر خودآزاری ممکنه افکار خودکشی هم داشته باشن. به همین خاطره که خودآزاری باید جدی گرفته بشه.

راه های درمان خودآزاری

۱- استفاده از روش های پرت کردن حواس

وقتی نیاز پیدا کردید خودآزاری کنید از روش های پرت کننده حواس که می تونه باعث بشه بخشی از احساسات سرکوب شده هم به طور مثبت آزاد بشه استفاده کنید مانند:

– نوشتن احساسات و افکار روی کاغذ و دور ریختن اونها به نشانه تخلیه و رهایی از اونها
– استفاده از خمیرهای بازی که بتونید اونها رو فشار بدید و یا کش بدید
– داد زدن داخل پتو یا بالش
– مراقبه کردن به مدت یک دقیقه
– دور شدن از محلی که قصد دارید خودآزاری کنید مثل رفتن به جای عمومی
– ایجاد سر و صدا مثل استفاده از آلات موسیقی یا ضربه زدن به قابلمه
– زنگ زدن به دوستان و خانواده و صحبت با اونها (لازم نیست در مورد خودآزاری باشه)
– گوش دادن به موسیقی دلخواه و رقص با اون برای خالی کردن تنش

۲- کمک گرفتن از روان شناس/ روان پزشک

مشاوره با روان شناس به شما کمک می کنه که دلایل ریشه ای خودارضایی رو بشناسید و رفع کنید. همچنین یاد می گیرید که چه طوری روش های جایگزین بهتری رو برای کنار اومدن با شرایط نامساعد روحی روانی یاد بگیرید. به علاوه الگوی شناخت رفتاری منفی و روش های سازگاری بهتر رو هم به شما آموزش میدن. در موارد حاد هم ممکنه نیاز به بستری داشته باشید.

تشخیص خودآزاری در دیگران

بسیاری از افرادی که خودآزاری می کنن این کار رو در خفا انجام میدن و تمایلی به نشون دادنش ندارن. ولی اگه موفق شدید بعضی از موارد زیر رو در اطرافیانتون مشاهده کنید ممکنه در حال خودآزاری باشن:

– زخم های غیرقابل توجیه: مثل خراش یا جای سوختگی
– مشکلات مربوط به سلامت فیزیکی مثل دردهای شکمی، تهوع و سردرد که شاید به خاطر مسمومیت خود به خاطر مصرف مواد سمی به منظور خودآزاری باشه
– پوشیدن لباس های نامتناسب با فصل مثل پوشیدن لباس های آستین بلند حتی در گرما
– تغییر در خوراک مثل کم خوری یا پرخوری
– از دست دادن علاقه نسبت به دوستان یا سرگرمی های قبلی
– شستن لباس ها به طور جداگانه
– داشتن مشکل در ایجاد رابطه
– اعتماد به نفس کم
– خودداری از رفتن به جاهایی که مجبور هستن بخش های بازتری از بدنشون رو نشون بدن مثل دست ها یا پاها برای شنا کردن

اگه حس می کنید فردی از عزیزان شما دچار خودآزاری شده اول از همه سعی کنید حالت قضاوت کننده نداشته باشید و کاری کنید که به شما اعتماد کنن و بدونن دلسوز اونها هستن. سعی کنید در مورد مشکلات و ناراحتی های اونها بپرسید و صبور باشید. اگه فکر می کنید شرایطی هست که کاری از دست شما برنمیاد اونها رو به مراکز درمانی معرفی کنید.