اسکیزوفرنی چیست

حتما نام بیماری اسکیزوفرنی براتون آشنا هست. معمولا تا افراد دچار توهم های حسی میشن و برای مثال ادعا میکنن که جن دیدن و یا صداهای عجیب شنیدن به اونها برچسب اسکیزوفرنی زده میشه. اما واقعا این بیماری چی هست.

اسکیزوفرنی یک بیماری شدید روانی هست که روی جنبه های مختلفی از زندگی فرد حتی تفکر و احساسات و رفتارهاش اثرگذاره. اگرچه این بیماری روانی کمتر از سایر اختلالات در افراد شایع هست ولی بروزش میتونه زندگی فرد رو مختل کنه و حتی کاری کنه که ارتباط شخص با واقعیت قطع بشه.

علائم اسکیزوفرنی

خیلی کم پیش میاد که کودکان دچار اسکیزوفرنی بشند و سن رایج شروع این بیماری معمولا بین ۱۶ تا ۳۰ سال هست.

علائم اسکیزوفرنی شامل موارد متعددی میشه و ممکنه همه اونها در یک فرد دیده نشه و حتما به تشخیص قطعی یک روانشپزشک نیازمنده.

برای مثال گروهی از اونها علائم رفتاری ای دارند که در اشخاص سالم دیده نمیشه و باعث میشه که تماس اونها با واقعیت کم بشه برای مثال بروز:

• توهم: برای مثال دیدن و شنیدن و حس کردن چیزهایی که در واقع وجود ندارن و حتی ممکنه حس کنن که داره بهشون دستور داده میشه (مشابه جن زدگی)
• اختلالات فکری و نحوه تفکر عجیب
• اختلالات حرکتی و حرکت نامانوس اعضای بدن
• وجود عقاید غیرمنطقی و عجیب در اونها: برای مثال حس میکنن همه دارن در موردش جاسوسی و خیانت میکنن و خودش یک فرد بزرگ قدیس هست

دسته ای دیگه از اونها علائمی دارند که با عواطف و رفتارهای نرمالشون تداخل پیدا کرده برای مثال:

• اثر فکت: کاهش بیان عواطف از طریق حالات صورت و تغییر تن صدا
• سختی در شروع و ادامه فعالیت ها
• کاهش احساس لذت در فعالیت های روزمره
• کاهش میزان صحبت کردن

البته فکر نکنید که اگر فرضا نمیتونید کاری رو خوب بهش بچسبید و از زندگی لذت نمیبرید و کم حرف شدید حتما دچار اسکیزوفرنی شدید. خیر…ممکنه نشان دهنده سایر بیماریهای روانی مثل افسردگی باشه. ضمن اینکه بیشتر مردم امروزه دچار همین سستی و عدم خوشی و عدم فعالیت مستمر و سازنده هستند و نمیشه گفت همشون روانی هستند.

دسته ای دیگر از مبتلایان اسکیزوفرنی ممکنه دچار علائم شناختی بشن و مثلا بخشی از حافظه شون رو از دست بدند و یا نحوه تفکرشون تغییر کنه. این افراد درجات مختلفی از بیماری رو نشون میدن و از خفیف تا شدید در اونها دیده میشه.

برای مثال:

• ضعف در فهم اطلاعات و استفاده از اون برای تصمیم گیری
• مشکل در توجه کردن و تمرکز روی یک چیز
• مشکل در استفاده از حافظه به این صورت که نمیتونن از چیزی که تازه یاد گرفتن استفاده اطلاعاتی کنن

سایر علائم اسکیزوفرنی عبارت اند از:

• حس اینکه مدام در حال تماشا شدن هستن (البته در وسواس هم این مورد دیده میشه)
• حرف زدن یا نوشتن متون بی معنی
• وضعیت قرارگیری بدن در حالت نامانوس
• احساس بی تفاوتی نسبت به وقایای مهم زندگی
• نوسانات شخصیتی
• افزایش گوشه گیری و پس زدن موقعیت های اجتماعی
• واکنش خشم و ترس شدید نسبت به افرادی که مورد علاقه فرد هستند.
• عدم توانایی در خوابیدن یا تمرکز
• رفتارهای عجیب و نامناسب
• پرداختن بیش از حد به کارهای ماورایی
• وخامت وضعیت درسی (البته افرادی هم بودن که اسکیزوفرنی داشتن ولی جایزه نوبل ریاضی گرفتن و از یکیشون فیلمی به نام ذهن زیبا هم ساخته شده. حتی در بین اونها هنرمندان و چهره های برجسته ای هم پیدا شدن)

چه چیزهایی باعث ابتلای افراد به اسکیزوفرنی میشه؟

تاثیر ژنتیک و محیط: برخی از مبتلایان به اسکیزوفرنی، سابقه این بیماری رو در نیاکان خودشون داشتن ولی الزاما ژنتیکی نیست. تحقیقات نشون داده که ممکنه فردی بدون اینکه این بیماری در نزدیکان اون بروز کرده باشه دچار اسکیزوفرنی شده باشه. عامل بروز این بیماری روانی از چندین ژن میتونه منشا بگیره و یک ژن خاص مسئول بروز اون نیست و به همین خاطر پیش بینی اینکه چه کسی در خانواده دچار اسکیزوفرنی میشه سخته.

البته گاهی ژن های این بیماری در فرد هست ولی عوامل محیطی هم لازم هستن تا تشدید پیدا کنه برای مثال:

• سوء تغذیه قبل از تولد
• در معرض ویروس ها بودن
• مشکلات در حین به دنیا آمدن
• عوامل فیزیولوژیکی

البته عوامل بیوشیمیایی مغز هم میتونن در بروز اسکیزوفرنی نقش داشته باشند. برای مثال نامتعادلی در کورتکس مغز، نامتعادلی در میزان دوپامین و گلوتامین مغز و …

برخی هم معتقدند که مشکلات در حین نمو مغز در قبل از به دنیا آمدن میتونه باعث افزایش بروز اسکیزوفرنی در مستعدان به این بیماری بشه.

^{از عوامل دیگه ابتلا به اسکیزوفرنی میشه به مصرف ماری جوانا در دوران بلوغ، عفونت های خاص، سن پدر در هنگام زادآوری اشاره کرد.}

به طور کلی مردان بیشتر از زنان دچار این بیماری میشن و علائم شدیدتری را نشان میدن. در کل جهان تنها ۰٫۳ تا ۰٫۷ مردم به این بیماری مبتلا هستن و تعدادشون کلا ۲۴ میلیون نفره. ۲۰% اونها به خوبی درمان میشن و ۵۰ درصدشون همچنان علائم بیماری رو  حفظ میکنن و ممکنه دچار عوارض اجتماعی دیگه مثل بیکاری، فقر و بی خانمی بشن. میزان خودکشی هم در این افراد اندکی بالاتر از بقیه هست.

جالب اینکه نزدیک ۳۰ الی ۵۰ درصد مبتلایان به اسکیزوفرنی حاضر نیستن بیماری خودشون رو قبول کنن و فکر میکنن فردی عادی هستن.

درمان اسکیزوفرنی

به دلیل اینکه دلیل بروز این بیماری کمی ناشناخته مونده بنابراین خیلی در مورد درمان ریشه ای اون کار نشده و بیشتر میان علائم اسکیزوفرنی رو کاهش میدند. برای مثال ممکنه داروهای خوراکی یا تزریقی مختلفی برای کاهش اثرات منفی این بیماری در افراد توسط روانپزشک تجویز بشه. اما دارودرمانی تنها راه چاره اونها نیست و گاهی باید در کنارش مشاوره های روانی هم بشن و روش زندگی برای تطابق با محیط هم به اونها آموزش داده بشه تا با مشکلات کمتری بتونن به مدرسه و دانشگاه و بازار کار وارد بشن و آماده پذیرش چالشهای زندگی باشن.

با مبتلایان به اسکیزوفرنی چگونه رفتار کنیم؟

یادتون باشه که افکار و عقاید اونها هر چه قدر هم خنده دار باشه برای اونها بخشی از واقعیت هست و نمیتونن مرز بین خیال و واقعیت رو تشخیص بدند. بنابراین به جای مسخره کردشون، سعی کنید درکشون کنید و اونها رو به سمت درمان تشویق کنید. به اونها احترام بذارید و به این مسئله قایل باشید که هر کس میتونه سبک و سیاق و تفکرات خودش رو داشته باشه و شما روانپزشک نیستید که در کار اونها دخالت کنید.

مسئله مهم: مقالاتی که در مورد شناخت بیماری های روانی هستند غالبا ترجمه شدن مقالات انگلیسی هستند و بنده در مورد اونها تخصصی ندارم و بنابراین به سوالات تخصصی مربوط به اونها جوابی نمیدم.