پاراسومنيا و راهكار هاى مقابله با آن چيست ؟

پاراسومنيا يا “خواب پريشى”، اصطلاحيه که به بعضى از اختلالات مربوط به خواب، گفته ميشه. اين عارضه، شامل رفتارها و هذيان گويى هاى غيرارادى و ناخوشايندى هست كه درهر مرحله اى از خواب، ممكنه تا براى هر كدوم از ما اتفاق بيفتن. در ادامه ى اين مقاله به معرفى و ارائه ى راهكار هايى براى مقابله با اونها ميپردازيم.

برخی از انواع اختلالات خواب و روش های مقابله با آنها

١_ راه رفتن در هنگام خواب:

این اختلال زمانی اتفاق ميفته که یک فرد، از خوابى عميق، به حالت نیمه بیداری وارد ميشه. يعنى با اينكه خواب هست، ولى راه ميره و بيدار به نظر ميرسه؛ چو‌ن معمولاً چشم هاى اين اشخاص باز يا نيمه باز هست و حتى ممكنه در زیر لب، چيزى رو با خودشون زمزمه كنن. معمولاً در اين حالت، ارتباط برقرار كردن با فرد مذكور خيلى سخت و مشكل هست.

در اين بيمارى، افراد با اينكه خواب هستن ولى رفتارهای پيچيده و اتوماتیک وارى رو از خودشون نشون ميدن، دقيقاً مثل تسخير شده ها…! رفتار هايى از قبيل آهسته قدم زدن، جا به جا كردن اشیاء، رفتار هاى خشونت آميز، حتی رانندگی کردن و…

اين اشخاص نسبت به محیطِ اطرافشون هيچ نوع آگاهی و ذهنيتى ندارن و اگه اونها رو بيدار نكنيم ممكنه به زمين بخورن، از جايى پرت بشن يا هر اتفاق خطرناك ديگه اى براى اونها رخ بده. بعد از بیدارشدن هم معمولاً احساس گیجى ميكنن و هيچ كدوم از اعمال و رفتارى كه موقع راه رفتن در خواب انجام دادن رو به ياد نميارن.

٢_ سندرم غذا خوردن در هنگام خواب:

در این حالت، فرد در خوابى عمیق یا نیمه عمیق به سر ميبره و به طور غير ارادى، بلند ميشه و مشغول آماده کردن و خوردن مواد غذایی ميشه؛ در حالى كه بعد از بيدار شدن كامل، هيچ چیزی يادش نمياد.

اين اختلال هم خيلى خطرناكه چون احتمال اينكه فرد به خودش آسیب بزنه بسيار زياد ميشه؛ آسيب هايى مثل سوختگى، بريدگى، خوردن مواد غير خوراكى يا سمى، مصرف غذاهاى منجمد، خام يا فاسد و… موارد ديگه.

علت دقیق بروز این اختلال هم چندان مشخص نیست ولى در افرادى که سابقه ى راه رفتن در خواب رو دارن، بیشتر مشاهده شده.

٣_ اختلالِ خوابْ رفتارى:

افرادى كه به اين اختلال دچار هستن، وقتى در خوابى عميق يا رؤيا هستن، ‌حرکات مربوط به رؤياشون رو در دنیای بیرون هم انجام ميدن. درحالت طبیعی و نرمال، موقعى كه فرد در خواب عميق هست، عضلات هیچ گونه انقباض و واكنشى نشون نميدن اما اين موضوع درافراد مبتلا به اين عارضه، صدق نميكنه.

درحقيقت، عدم هماهنگى بين عضلات و سيستم عصبى، باعث ميشه تا فرد رؤيابين، حرکاتی که داره در رؤياش انجام ميده رو درمحیط پيرامونش هم، به طور واقعى اجرا کنه! مثل لگد زدن، چنگ زدن، پریدن، دويدن، خنديدن، گريه كردن یا فریاد زدن و… موارد ديگه. متأسفانه این حرکات ميتونه باعث صدمه به جان فرد و اطرافيانش بشه.

این بيمارى، در مردان بالاى ٥٠ سال، بيشتر ديده شده؛ البته ميتونه در زنان و جوانان هم رخ بده. در اين اختلال، برخلاف راه رفتن درخواب، فرد به راحتی از خواب بیدار ميشه و همچنين ميتونه محتواى رؤيايى که ميديده رو به طور کامل به یاد بياره.

٤_ كابوس شبانه :

کابوس های شبانه، در مرحله ى خواب عميق، رخ ميدن و منجر به احساس ترس، ‌وحشت و اضطراب در ما ميشن. فردی که داره کابوس ميبينه، معمولاً بدنش شديداً عرق ميكنه و ‌ضربان قلب و ریتم تنفسش تند ميشه و اصطلاحاً از خواب ميپره.

در این حالت، فرد مذكور بعد از بيدار شدن، ميتونه با جزئيات كامل رؤياى ترسناكش رو توصيف كنه و معمولاً بعد از بيدارى به سختی ميتونه دوباره بخوابه. كابوس شبانه به علت اضطراب، از دست دادن عزيزان و یا عوارض منفی بعضی از داروها، ایجاد ميشه. این اختلال معمولاً در کودکان شایع تر هست.

٥_ فلج عضلانى در خواب يا همان بختك:

فلج خواب به حالتی گفته ميشه که فرد هوشیار و بيداره، اما قادر به حرکت یا صحبت نیست. اين اتفاق، معمولاً همراه با توهم هست. در اين حالت، افراد معمولاً اشکالی شبح وار ميبينن و اصوات دلهره آور و ترسناكى ميشنون.

داستان‌ها و افسانه‌های زیادی در سراسر دنیا وجود داره که بررسى محتواى اونها، درحقيقت چيزى بسیار شبیه به اين اختلال رو، براى ما تداعى ميكنه. مثلاً در ايام قديم، بيشتر افراد، اين حالت رو نوعی تسخیرشدگى توسط شیاطین یا حتی ربوده شدن توسط موجودات فرازمینی ميدونستن…!

٦_ سندرم انفجار در سر:

کسانی که اين اختلال رو دارن، در خواب دچار نوعى توهم ميشن که انگار صداى بلندى مثل بمب در سرشون ترکیده و با ترس از خواب ميپرن، البته موقع شنيدنِ اون صدا، معمولاً دردی رو در خواب حس نميكنن و فقط صداشو ميشنون. یا حتى ممكنه صدایی مثل کوبیدن یا خراب کردن شدید و رعد و برق رو در سرشون بشنون.

علاوه بر شنیدن صدا، احتمال داره كه در خواب، نورى شدید شبیه به برق یا آذرخش هم ببینن. این احساس عموماً با دلهره و ترس زياد همراه هست و باعث ميشه تا فرد از خواب بپره و بعدش به سختى خوابش ببره.

اين سندرم خيلى نادر هست و دانشمندان هنوز علت دقیقش رو پيدا نكردن، اما گمان ميكنن كه استرس و تنش هاى عاطفی، احتمال بروز اين بيمارى رو بیشتر ميكنه.

راهكار هاى مقابله و كنترلِ پاراسومنيا :

در بعضی موارد، خواب پریشی ها قابل درمان نيستن اما ميشه اونها رو تا حدى کنترل كرد. در زير به برخی از نکات كاربردى و استاندارد، براى بهبود اين اختلالات، اشاره شده؛

• از داشتن خواب کافی اطمینان حاصل کنید.

• یک روال منظم برای زمان خوابیدن و بیدار شدن، داشته باشید.

• از مصرف الکل یا سایر آرامبخش ها خودداری کنید، چون احتمال بیدارى کامل رو سخت تر ميكنن.

• از مصرف کافئین یا سیگار، خودداری کنید.

• محيط اتاق خوابتون رو آرام و ساکت نگه دارید تا از ايجاد تشويش و آشفتگى در هنگام خواب، جلوگیری بشه.

• درها و پنجره های اتاق خواب رو قفل کنید تا مطمئن بشيد که فرد بيمار نميتونه بیرون بره.

• یک زنگ هشدار برای درب منزل يا اتاق فرد مذكور نصب کنید.

• اشیاء و سلاح های خطرناک رو در اتاق خواب نگه دارى نكنيد.

• از تخت خواب های دو يا چند طبقه که باعث آسیب در اثر افتادن ميشن، استفاده نکنید.

البته، موارد حاد بايد تحت نظر بالينى و دارویی قرار بگيرن و درمان اونها ضرورى هست؛ چون خواب پريشى ها به طور بالقوه ميتونن براى بيماران و اطرافيانشون، بسيار خطرناك و كشنده باشن.