دانش رابطه بین خواب و آیورودا

آیورودا (Ayurveda) که نوعی طب سنتی هندی است از متدهایی پیروی می کند که سعی بر ایجاد هماهنگی و تعادل طبیعی بدن داشته و استرس های ذهنی، فیزیکی و عاطفی را کاهش می دهد. ارتباط بین استفاده از اصول آیور ودا و خواب نیز به خوبی مورد تحقیق واقع شده و خلاصه ای از آن در این مقاله آورده می شود.

در آیور ودا عقیده بر این است که مشکلات خواب مانند سایر بیماری ها می تواند ناشی از عدم تعادل در انرژی های بدن باشد. سه نوع عنصر بنیادی یا دوشا در بدن وجود دارد به نام واتا، پیتا و کاپا. در هر یک ما باید این سه نوع نیروی حیاتی در تعادل باشند تا از لحاظ فیزیکی و ذهنی سالم باشیم و خواب راحتی نیز داشته باشیم.

برای مثال اگر شخصی دچار بی خوابی و کم خوابی شده باشد شاید عنصر واتا و پیتا در او زیاده از حد است. وقتی پیتا از تعادل خارج شود می تواند سبب دیدن رویاهای آشفته نیز بشود. برعکس، اگر کاپا بیش از حد باشد شخص خواب آلوده می شود و زیاده از حد می خوابد. علت این نامتعادلی ها می تواند مختلف باشد مانند رژیم غذایی، میزان استرس، نداشتن تحرک فیزیکی و یا برخی بیماری ها.

در یک مطالعه چنین نتیجه گیری شده است که:

– زیادی واتا موجب تجربه علائم بی خوابی، دیر به خواب رفتن و احساس نداشتن استراحت کافی بعد از بیداری می شود و می تواند تعداد بیدار شدن های شبانه را افزایش دهد.

– زیادی کاپا در بدن موجب خستگی در طول روز و خواب آلودگی شده و شخص به چرت زدن های بیشتری در طول روز نیاز دارد.

توصیه هایی بر اساس علم آیور ودا برای داشتن خوابی بهتر

ابتدا بهتر است با توجه به علائم گفته شده نوع نامتعادلی خود را مشخص کنید و توصیه های اختصاصی آیورودا را در این زمینه پیدا کنید. به هر حال در زیر چند توصیه کلی برای داشتن خواب بهتر بر اساس آیورودا آمده است:

– داشتن برنامه خواب منظم

بدن و ذهن نیاز به پیوستگی و نظم دارند مخصوصا اگر با مسئله ای همچون خواب سر و کار داشته باشیم. طب آیورودا تاکید شدیدی بر داشتن یک برنامه خواب منظم دارد به طوری که باید هر روز هفته در یک زمان خاص به خواب بروید و در زمان خاصی هم بیدار شوید.

– خوابیدن زودتر در شب

آیورودا تشویق می کند خواب اول وقت شبانه داشته باشید چون خوابیدن در ساعت های اول شب باعث می شود که بیشتر احساس سرحالی و پرانرژی بودن داشته باشید. دوره خواب شبانه شما نیز باید تا صبح تکمیل شده باشد. اگر مجبور هستید صبح زود بلند شوید باید از آن هم طرف حتما زود بخوابید. اگر عادت دارید تا نصفه شب بیدار بمانید سعی کنید کم کم ساعت خواب خود را یک ساعت یک ساعت به عقب بکشید.

– خوردن غذای سبک

آیورودا بر این تاکید دارد که نهار باید وعده غذایی اصلی شما باشد. شام باید سبک بوده و حداقل دو ساعت قبل از خواب خورده شود. با این کار فعالیت های گوارشی شما کمتر شده و کمک می کند تا عمیق تر و راحت تر بخوابید.

– ماساژ بدن

ماساژ بدن خود و یا مورد ماساژ قرار گرفتن باعث می شود که رگ های خونی شما بازتر شده و گرمای اضافی را از بدن خارج کند، فشار خون را پایین بیاورد، استرس را کم کند و به ذهن آرامش ببخشد. از آنجا که در آیور ودا از روغن های حیاتی و گیاهان دارویی، زیاد استفاده می شود بنابراین استفاده از روغن های حیاتی خاصی مانند روغن ghee، رز و یاس می تواند پس از تماس با پوست، اثرات مثبت مخصوص خود را بگذارد. صورت، شقیقه و پاها نقاط مهمی برای ماساژ هستند.

– استفاده از پتوی سنگین

در آیورودا گفته می شود که زیادی واتا باعث احساس سبکی به ویژه در پاها می شود و با افزایش استرس نیز در ارتباط است. استفاده از پتوی سنگین موجب می شود که بدن احساس آرامش و راحتی کرده و از لحاظ فیزیکی و روانی احساس اتصال به زمین داشته باشد.

– تنفس آگاهانه

طب آیورودا توصیه می کند که افراد، تنفس تناوبی را به منظور کاهش میزان بالای واتا، ایجاد تعادل در نیم کره راست و چپ مغز و کمک به بی خوابی انجام دهند. بهتر است این تمرین به مدت ۱۰ دقیقه قبل از خواب انجام شود.