حمله خواب یا Narcolepsy (نارکولپسی) چیست؟

حمله خواب یا نارکولپسی (Narcolepsy) یکی از اختلالات خواب است که باعث به هم ریختن چرخه خواب و بیداری می شود. این اختلال خواب، حالت مزمن و پیچیده عصبی است که شخص به صورت کنترل نشده دچار خواب، خواب آلودگی شدید و یا چرت زدن در بیشتر اوقات روز می شود. حمله خواب معمولا به صورت روزانه در بیمار رخ می دهد ولی اگر این علائم حداقل سه روز در هفته و برای حداقل سه ماه نیز مشاهده شد در این صورت به طور قطعی تری می توان گفت که شخص دچار حمله خواب یا نارکولپسی شده است.

این اختلال خواب، نادر نبوده و در جمعیت آمریکا از هر ۲۰۰۰ نفر، ۱ نفر به آن مبتلا است. بسیاری نیز از این اختلال خود خبر ندارند و آن را به مسائل دیگر مربوط می دانند. حمله خواب معمولا برای اولین بار در کودکی و نوجوانی بروز پیدا می کند و کمتر یک مرتبه در افراد بالغ تر دیده می شود. شدت حمله خواب می تواند در طول زمان و نسبت به هر شخص متفاوت باشد ولی اگر شدت پیدا کند در این صورت می تواند سبک زندگی شخص را تغییر دهد.

علائم حمله خواب یا نارکولپسی چیست؟

اولین مشخصه این اختلال خواب، حس عجیب خستگی مفرط است به گونه ای که فرد مجبور است چندین بار در طی روز چرت بزند و یا کامل به خواب برود. گاهی اوقات این چرت زدن ها می تواند در حد چند ثانیه باشد. وقتی بی خوابی شدت پیدا می کند ممکن است فرد فعالیت های روزانه خود را به صورت اتوماتیک انجام دهد ولی در بیداری کامل نیست و در حالتی مانند خلسه است و ممکن است بعد از بیرون آمدن از این حالت، چیزی از رفتارهای خود را به یاد نیاورد.

علاوه بر این، کسانی که دچار حمله خواب می شوند ممکن است کاتالپسی را نیز تجربه کنند که حالتی از ضعف ناگهانی عضلات و یا فلج موقتی عضلات است. کاتالپسی می تواند همراه با احساسات شدید هم باشد برای مثال خندیدن و یا شوخی کردن درست قبل از از دست دادن کنترل عضلات و افتادن سر و سست شدن زانوها. کاتالپسی معمولا کوتاه است و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد و شخص معمولا در این حالت بیدار و آگاه است حتی اگر دهان او باز بماند و سر او به پایین خم شود و یا کاملا به زمین بیفتد.

حدودا بین ۲۰ تا ۶۰ درصد کسانی که دچار حمله خواب می شوند توهم های بسیار واضحی را درست قبل از خواب و یا بیدار شدن تجربه می کنند. کسانی که دچار نارکولپسی می شوند معمولا میزان هورمون هیپوکرتین آنها کم است. این هورمون در مغز وظیفه کنترل هوشیاری و اشتها را دارد. به همین دلیل پرخوری و چاقی در بین افراد مبتلا به این نوع اختلال خواب شایع است. فلج عضلات موقتی نیز از علائم دیگر حمله خواب است که در زمان به خواب رفتن و یا بیدار شدن رخ می دهد که البته این نشانه برای تشخیص ابتلای به حمله خواب کافی نیست.

دلایل ابتلا به حمله خواب

نارکولپسی را می توان یکی از حالات نامعمول خواب REM یا rapid eye movement دانست. اگرچه ضعف عضلات و داشتن رویاهای بسیار شفاف و واضح از ویژگی های نرمال خواب REM هستند ولی کسانی که به نارکولپسی مبتلا هستند این حالات را حتی در بیداری کامل نیز تجربه می کنند.

اگرچه دلیل حمله خواب هنوز به طور کامل شناخته نشده است ولی ریشه آن، هم ژنتیکی است و هم محیطی. اگر یکی از اقوام درجه یک به حمله خواب دچار شده باشد احتمال اینکه فرد نیز به این اختلال خواب مبتلا شود به اندازه ۱۰ تا ۴۰ برابر افزایش پیدا می کند. عواملی دیگری همچون ضربه به سر، بیماری های خودایمنی و تغییر ناگهانی در الگوی خواب نیز می توانند در بروز حمله خواب نقش داشته باشند.

درمان حمله خواب

اگرچه برای درمان نارکولپسی یا اختلال خواب، درمان مشخصی وجود ندارد ولی می توان علائم آن را کاهش داد تا فرد بتواند زندگی با کیفیت خود را حفظ کند. برخی داروهای محرک و ضدافسردگی می توانند به کاهش خواب آلودگی و کنترل کاتالپسی کمک کنند. تغییر سبک زندگی نیز برای رفع این اختلال کمک کننده است مانند داشتن برنامه منظمی برای چرت های کوتاه و حفظ برنامه خواب مانند خودداری از مصرف کافئین، الکل و سیگار و همچنین انجام ورزش روزانه.