تعريف و معناى معنويت چيست؟

معنویت از ديد هر كسى معانی متفاوتی داره مثلا بعضی ها اون رو مساوی اعتقادات و باورهای آیینی و دینی می دونن و بعضی ها هم تصور می کنن شامل مسائل و موضوعات ماورایی و غیرمادی می شه و …

اما مسئله مهم اینه که همه ى اين تعاریف در يك چيز مشترك هستن، اينكه:

“معنویت، امرى والا و فراتر از ادراك و دنياى ماده هست.”

درواقع معنويت و حقيقت گرايى ريشه در جان بشر داره و رويارويى با معنويت باعث پرورش جان ما و برترين نياز هاى درونيمون ميشه. از مناسك دينى گرفته تا غروب آفتاب و ديگر پديده هاى جهان، همه و همه عامل و محرك درونى براى جستجوى معنويت هست. بـه عبارت ديگه، جهان سرشار از پدیده ها و حوادثى هست که خاصیت معنویت زايى دارن.

به قول “بابا طاهر”:

به صحرا بنگرم، صحرا تو بینم
به دریا بنگرم،‌ دریا تو بینم
به هر جا بنگرم، کوه و در و دشت
نشان از قامت رعنا تو بینم

بنابراين يك روحِ معنویت گرا، غیبت پروردگار رو باور نداره و همه جا رو خانه و تجلى گاه او ميبينه.

نشانه هاى معنويت

معنويت، يك مسير يكسان يا يك سيستم اعتقادىِ خاص نيست و روش هاى مختلفى براى تجارب معنوى وجود داره. برخى از نشانه هاى وجود معنويت در افراد، عبارتند از:

• پرسش هاى عميق درباره ى جهان هستى و عالم پس از مرگ
• ارتباط عميق با ساير موجودات و طبيعت
• احساس ترحم و همدلى با ديگران
• احساس ترس و حيرت و شگفتى
• احساس يكى بودن در ذات و بهم پيوستگى با همه ى موجودات
• جستجوى معنا و هدف و عمق هر چيز

هر كسى معنويت رو به شكل مختلفى بيان يا تجربه ميكنه. مثلاً بعضى ها در كل زندگيشون فقط دنبال جوانب و بُعد هاى معنوى هر چيزى هستن، در حالى كه يكسرى ها ممكنه فقط در شرايط و مكان هاى خاصى اين احساسات معنوى رو داشته باشن، مثل رفتن به مكان هاى مذهبى يا قدم زدن در طبيعت و….

كاربرد ها

دلایل مختلفى باعث ميشه كه افراد به معنویت روی بیارن، از جمله:

• یافتن هدف و معناى زيستن؛
درك و بررسى ابعاد معنوى در زندگى، ميتونه به ما کمک کنه تا جواب مناسبى براى يكسرى از سؤالات فلسفيمون پيدا كنيم.

• کنترل و مديريت استرس، افسردگی و اضطراب؛
حقيقت گرايى يا معنوى بودن ميتونه به ما كمك كنه كه خيلى راحت تر با استرس ها و نگرانى هاى زندگيمون كنار بيايم.

• تجديد قوا و افزايش امید و مثبت انديشى؛
معنویت ميتونه باعث بشه تا چشم انداز اميدوارانه تر و انرژى حياتى بيشترى نسبت به زندگی داشته باشيم.
و…

اثرات معنويت

اعتقادات و باورهاى معنوی، كاملاً به ايمان افراد مربوط هست. تحقیقات، برخی از مزایای معنویت رو به روش علمی اثبات كرده. در زير به چند مورد از فوايد اون و تأثیراتش بر سلامت جسمی و روانی افراد، اشاره شده:

• معنویت به اشخاص کمک ميكنه تا ميزان استرس و نگرانى هاى روزمره رو در زندگيشون به حداقل برسونن.

• معنويت کمک شايانى به افراد مسن ميكنه تا بتونن احساسات مثبت بيشترى رو در خودشون تقویت کنن.

• کسانی که ذاتاً و از درون افرادِ معتقد و با ايمانى هستن، نسبت به استرس، واکنش فیزیولوژیکی کمتری نشون ميدن تا كسانى كه ظاهراً مذهبى هستن ولى از درون بى ايمان…! مثلاً كسانى كه در همه امورات رضاى خداوند رو درنظر ميگيرن و نتيجه ى امور رو به پروردگار واگذار ميكنن، يك حس اطمينان خاطر و آرامش بيشترى در زندگى دارن و حتى موضوع “ترس از مرگ” در اين افراد وجود نداره.

• تحقيقات بارها و بارها ثابت كرده كه توصیه های دینی و مكاتب معنوى خواص بى نظير و تأثيرات بسزایی در سلامت جسم و روان ما داره، مثل نماز، مديتيشن، يوگا و…

براى مثال در زير به چند مورد از فوايد نماز اشاره ميكنيم:

– سلامت فيزيكى بهتر
– افزايش مثبت انديشى
– كاهش افسردگى
– كاهش نرمال فشار خون
– تقويت و افزايش آرامش، حتی در مواقع سخت
– سلامت قلب و عروق
– تقويت دستگاه گوارش
– تقويت عضلات شكم
– تسكين درد مفاصل
– افزايش ترشح هورمون ملاتونين
– و…..

آسيب هاى معنويت

امر معنوى با همه ى اصالت و صلابتى كه داره به شدت ميتونه آسيب پذير باشه. یک دام يا تله ى بالقوه در معنویت وجود داره که به عنوان “دور زدن معنوى” از اون نام برده شده. همونطور كه ميدونين معنويت ريشه در فطرت ما داره و باعث پرورش روح و جان ما ميشه، اما اگه احتياط نكنيم ميتونه ما رو به بيراهه بكشونه…!

مثلاً افرادى هستن كه براى هر اشتباهى، از معنویت به عنوان راهی برای توجيه و اصطلاحاً دور زدنِ مشكلاتشون استفاده ميكنن. يعنى به جای عذرخواهی برای نوعی زخم عاطفی که به شخص دیگه اى وارد کردن، ممکنه اصل مشکل رو کنار بگذارن و با سوء استفاده از معنويات كار ناشايستشون روتوجيه كنن و اونو صحيح نشون بدن.

معنویت ميتونه زندگی ما رو غنی کنه و منجر به مزاياى زيادى براى ما بشه، اما بايد كاملاً احتیاط کنیم و هميشه دور انديش و عاقل باشيم و اجازه نديم که آرمان هاى معنوی ما تبديل به دام هايى مثل ناديده گرفتن نياز ديگران، جزم انديشى، تفكرات بى پايه و اساس و يا عقايد پوچى كه فاقد دليل و برهان هستن، در ما بشه.