آیا یک تلقین پس هیپنوتیزمی تا آخر عمر پایدار است؟

وقتی به کسی در طی هیپنوتیزم تلقین می شود که در بیداری به محض دیدن فلان چیز، فلان کار را انجام دهد اثر این تلقین تا چند مدت پا بر جا است؟

جواب قطعی در این زمینه وجود ندارد. گاهی دیده شده است که تا آخر عمر این تلقین کارایی دارد. میلتون اریکسون داستان جالبی از ملاقات با یکی از بیماران خانم خود در هنگامی که حدودا ۳۰ ساله بود دارد. او خانم را توسط هیپنوتیزم به خلسه عمیق برد و این تلقین پس هیپنوتیزمی را کرد که: دفعه بعد که مرا می بینی به صورت خودکار وارد خلسه ای به همین عمق می شوی.

اریکسون تا حدودا ۳۰ سال دیگر آن زن را ندید. تا اینکه روزی آن خانم را به همراه یکی از دانشمندان انسان شناس به نام گرگور بیتسون در یک رستوران مشاهده کرد. اریکسون هنوز یادش بود که به آن خانم در آن سالها چه گفته است.

اریکسون از بیتسون خواست که به آن خانم بگوید آیا ما هم می توانیم سر میز او بنشینیم؟ چون رستوران خیلی شلوغ است. آن خانم هم قبول کرد. ابتدا بیتسون سر میز نشست و بعدا اریکسون به آنها ملحق شد. او به این دلیل بعدا سر میز رفت تا او را غافل گیر کند و آن خانم فرصت به جا آوردن او را به طور آگاهانه نداشته باشد. این گونه راحت تر می شد تست کرد که آیا آن خانم واقعا به خلسه می رود یا خیر.

به محض اینکه آن خانم، اریکسون را دید فورا به خلسه عمیق رفت. این کار در زمانی رخ داد که آن خانم مشغول صحبت با بیتسون بود ولی با دیدن اریکسون در یک لحظه وارد خلسه عمیق شد.

بیتسون که موضوع را نمی دانست بسیار حیرت زده شد و گفت: چه اتفاقی افتاد؟ اریکسون تو باید دارای قدرت جادویی باشی….

ولی این جادو نبود و تنها یک تلقین بعد هیپنوتیزمی بود که هنوز قدرت اثر خود را پس از ۳۰ سال حفظ کرده بود.

اما آیا برای همه این چنین است؟

خیر. برای برخی افراد، قدرت تلقین پس هیپنوتیزمی ممکن است فردای آن روز از بین برود ولی برای برخی دیگر تا سالها و حتی تا آخر عمر پا بر جا بماند. هنوز کسی دلیل اصلی این تفاوت را نمی داند. دانش ما در حوزه شناخت روان هنوز بسیار کم است.

نزدیک ترین احتمال این است که افراد خودشان تشخیص می دهند که تا چه زمانی این تلقین بعد هیپنوتیزمی اهمیت دارد و باید به آن عمل کنند.

برای مثال فردی در هیپنوتیزم نمایشی شرکت می کند. پس از القای خلسه، به او گفته می شود که تا صدای دست زدن را شنید از جای خود بپرد و صدای مرغ در بیاورد. در طول نمایش، آن شخص به صورت ناخودآگاه با شنیدن صدای دست از جا بلند شده و صدای مرغ در می آورد. این حالت ممکن است تا چند ساعت پس از نمایش هم ادامه داشته باشد ولی وقتی فردای آن روز از خواب بیدار می شود دیگر نسبت به صدای دست هیچ واکنشی نمی دهد.

چه اتفاقی افتاده؟ در حالت بالا، ناخودآگاه فرد به خوبی می داند که این تلقین تنها مربوط به آن نمایش بوده است و دیگر الان نمایش تمام شده پس لازم نیست دیگر آن را مهم بشمارد و اجرایش کند. به خاطر همین اثر تلقین پس هیپنوتیزمی مربوطه دیگر از بین رفته است. ولی ممکن است فرد دیگری دیدگاه متفاوتی داشته باشد و از ته قلب معتقد باشد که قدرت هیپنوتیزم تا ابد ادامه دارد. بنابراین حتی اگر ۶۰ سال هم بگذرد به محض شنیدن صدای دست، از جا می پرد و صدای مرغ در می آورد. به خاطر همین بهتر است که پس از پایان نمایش، تلقین برگرداندن شخص به حالت اولیه هم انجام شود تا اثر تلقینی که سودمند نیست خنثی شود.

بنابراین این انتظار و میزان باور شماست که تعیین می کند یک تلقین هیپنوتیزمی تا چه زمانی عمل کند.

تلقیناتی که برای آنها زمان انقضا گذاشته نمی شود معمولا بسته به سوژه ممکن است تا آخر عمر در آنها موثر بماند. برای مثال در همین قضیه اریکسون که در بالا اشاره شد در تلقین او فقط گفته شده بود به محض اینکه دفعه بعد مرا می بینی فلان اتفاق می افتد…او نگفت تا کی این تلقین باید اثر داشته باشد. برای مثال نگفت تا پایان مدت درمان و … بنابراین این یک تلقین پس هیپنوتیزمی ادامه دار و بی پایان بود.

اگر می خواهید یک تلقین پس هیپنوتیزمی مناسب تا آخر عمر با سوژه همراه باشد از چنین جمله ای استفاده کنید:

این تلقین تا آخر عمر همراه تو خواهد بود مگر آنکه خودت بخواهی که اثر آن خنثی شود.

بهتر است همیشه حق انتخاب را برای خود در خود هیپنوتیزم و یا سوژه ای که آن را هیپنوتیزم می کنید باقی بگذارید.

نکته دیگر اینکه ما در بالا گفتیم این تلقین تا آخر عمر همراه تو خواهد بود آیا واقعا موجب می شود که تا پایان عمر، اثر تلقین پا بر جا باشد؟ خیر…هیچ تضمینی در میان نیست. این موضوع بستگی به این دارد که ناخودآگاه ما تلقین را چگونه برداشت کند.

اگر این تلقین را به صورت استعاره ای از زمان بلند و نه حتما تا زمان مرگ برداشت کند در این صورت ممکن است یک زمان طولانی مثلا ۱۰ سال را در نظر بگیرد و تلقین را موثر کند ولی بعد از آن دیگر تلقین کار نمی کند.

همچنین اگر ضمیر ناخودآگاه، این مدت زمان تعیین شده از طرف هیپنوتیزور را غیر ضروری و بی معنا بداند در این صورت آن بخش از جمله را نادیده گزفته و بازه زمانی که خودش مناسب می داند را جایگزین آن می کند.