بررسی علمی اثرات هیپنوتیزم و نحوه تاثیرگذاری آن

بعد از صدها سال بلاخره هیپنوتیزم از حالت مرموز و جادویی خود که وسیله ای برای کنترل اذهان و انجام کارهای شرورانه و خرافاتی به شمار می رفت خارج شد و امروزه هیپنوتیزم حتی در حوزه درمان هم به عنوان راهی مطمئن برای شفای سریع و موثر می باشد و اهمیت آن در افزایش سلامتی انسان روز به روز بیشتر شناخته می شود.

در این پست به بررسی های دقیق تر چند دانشمند بزرگ در مورد اثرات هیپنوتیزم و نحوه عملکرد آن برای بهبود کارایی بدن اشاره می شود.

۱- یافته های دکتر دیوید اسپیگل در مورد هیپنوتیزم

دکتر اسپیگل که پروفسور بخش روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه استنفورد است از نام آوران اثبات کننده تاثیر هیپنوتیزم و خود هیپنوتیزم بر شفای بیماری ها از جمله سرطان است.

او در سال ۱۹۷۲ به خاطر عدم مصرف مسکن در طی جراحی شانه به شهرت بیشتری رسید. او به جای مصرف مسکن ضد درد، از خود هیپنوتیزم برای سرکوب درد جراحی استفاده کرد.

دکتر اسپیگل معتقد بود که مغز تحت شرایط هیپنوتیزم متفاوت عمل می کند. به طوری که سوژه قادر است مفاهیم را عمیقا جذب کرده و معمولا از خودآگاهی کمی برخوردار می شود.

در سال های اخیر، مطالعات دقیق تر و پیشرفته تری از تئوری های دکتر اسپیگل حمایت کرده و اثبات می کند که واقعا مغز در حالت هیپنوتیزم در شرایط متفاوتی از حالت عادی آگاهی است.

در آزمایشی که توسط دانشگاه استنفورد با استفاده از MRI صورت گرفت قرار بود میزان جریان خون در مغز فردی که هیپنوتیزم شده اندازه گیری شود.

اسکن مغزی در این مطالعه نشان داد که فعالیت در بخش هایی از مغز که در ارتباط با توجه و تمرکز، مانیتور و کنترل عملکرد بدن و آگاهی و ارزیابی یک فرد از محیط داخلی و خارجی است افزایش پیدا کرده است.

اسپیگل معتقد بود که این نتایج می تواند برخی از اتفاقاتی که در هیپنوتیزم رخ می دهد را توجیه کند. برای مثال با تجربه عدم خودآگاهی در زمان هیپنوتیزم عمیق است که هیپنوتیزورهای نمایشی می توانند کاری کنند که فرد وانمود کند که یک مرغ، سگ، بالرین و یا آکروبات است و به خوبی بدون آنکه خود بداند نقش آنها را بازی می کند.

۲- یافته دکتر مک گئون در مورد علت هیپنوتیزم سریع افراد

آیا تا به حال برای شما این سوال پیش آمده است که چرا برخی افراد راحت تر از بقیه هیپنوتیزم می شوند ولی عده ای دیگر واکنش بسیار کمی نسبت به هیپنوتیزم شدن نشان می دهند؟

دلیل آن را می توانید در آزمایش ویلیام مک گئون پیدا کنید. طبق نتایج او مغز این دو گروه افراد تفاوت های عملکردی زیادی دارد.

او مغز دو گروه از افرادی که قدرت هیپنوتیزم شدن بالا و پایین داشتند را توسط اسکنر fMRI در دو موقعیت عادی و وقتی که در حالت هیپنوتیزم بودند بررسی کرد.

افرادی که قدرت هیپنوتیزم شدن بالا داشتند فعالیت مغزی آنها در بخش های جلویی default mode circuit یا DMC افزایش پیدا کرد. اما کسانی که به راحتی و یا اصلا هیپنوتیزم نمی شدند هیچ تغییری در این ناحیه از مغز ایجاد نشد. به علاوه آنها کاهشی را در بخش های مربوط به هوشیار بودن نشان دادند.

این مطالعه نشان داد که هیپنوتیزم می تواند فعالیت مغزی منحصر به فردی را در افرادی که دارای قدرت هیپنوتیزم شدن عمیق و سریع هستند ایجاد کند. در واقع کسانی که به خوبی هیپنوتیزم می شوند می توانند از مغز خود به صورت متفاوتی نسبت به سایر مردم استفاده کنند.

۳- تحقیقات دکتر کیرچ در مورد شباهت هیپنوتیزم به دارونما

بسیاری از افراد عقیده دارند که هیپنوتیزم مانند دارونما ها عمل می کند. دارونماها مواد و یا داروهایی هستند که هیچ اثر درمانی ندارند ولی بیمار تصور می کند آنها قرص واقعی هستند و به خاطر همین تلقین، بدن آنها طوری رفتار می کند که انگار داروی واقعی و درمان کننده مصرف کرده است و با کمال حیرت رو به بهبودی می رود. برای مثال به یک نفر داروی بی اثر داده می شود و به دروغ گفته می شود که این قرص مسکن ضد درد قوی است. فرد با خوردن قرص جعلی همان اثراتی را نشان می دهد که با خوردن قرص واقعی ضد درد باید نشان دهد یعنی سرکوب درد.

اگرچه هیپنوتیزم و دارونما شبیه هم عمل نمی کنند ولی یک نقطه اشتراک مهم دارند: انتظار شخص مصرف کننده

دکتر کریچ که محقق در زمینه اثرات دارونماها و سخنران بخش درمانی دانشگاه هاروارد است عقیده دارد که هیپنوتیزم با فرآیند های مربوط به توقع و انتظار مغز سر و کار دارد.

به عقیده او، دو موج اطلاعاتی در کار هستند تا اثرات هیپنوتیک را ایجاد کنند. یکی از آنها اطلاعاتی است که از دنیای بیرونی از طریق ساقه مغز به مغز می رسد و دیگری باورها، ارزش ها و انتظارات شما است. وقتی این دو منبع اطلاعاتی با یکدیگر برخورد کنند جایی ایجاد می شود که هیپنوتیزم اثر می کند.

۴- یافته های دکتر پترسن و دکتر جنسن در مورد اثر هیپنوتیزم بر درد

اثر هیپنوتیزم بر سرکوب یا کاهش درد از دیرباز شناخته شده بوده و امروز در ایجاد بی حسی در دندان پزشکی و عمل جراحی و زایمان طبیعی کاربرد فراوانی دارد.

دکتر پترسن هم یکی از محققان بزرگ در این زمینه بود و برای پزشکان دیگر در مورد اثرات شفابخش هیپنوتیزم سخنرانی می کرد. در یکی از سخنرانی هایش جمعی از حضار خواستند او را مورد آزمایش قرار دهند.

آنها از پترسن خواستند که یک بیمار که دچار سوختگی سخت شده است را هیپنوتیزم کند. این بیمار همیشه حتی با وجود مصرف قرص های مسکن در زمانی که قرار بود پانسمان او توسط پرستار عوض شود دادهای وحشتناکی می کشید.

این بیمار ابتدا پترسن را دست کم گرفت و گفت نمی تواند هیپنوتیزم شود. او کمی بعد قبول کرد که هیپنوتیزم شود ولی لجبازانه کارهایی برخلاف دستورات پترسن را انجام می داد. بنابراین دکتر روش خود را عوض کرد.

به جای اینکه به بیمار بگوید خودت را ریلکس کن از او خواست که شدیدا خود را منقبض کند. بیمار هم کاری برخلاف آن را انجام داد (خود را عمیقا ریلکس کرد) و سپس طی چند دقیقه وارد حالت خلسه شد. به قدری خلسه او عمیق بود که پرستاران به راحتی توانستند پانسمان او را عوض کنند و حتی روی محل اسفنج بکشند و هیچ شکایتی نشنوند.

دکتر پترسن و همکارش جنسن در یک آزمایش تصمیم گرفتند چگونگی اثر هیپنوتیزم بر مغز را بدانند. بنابراین از دستگاه EEG در طی هیپنوتیزم کردن سوژه ها استفاده کردند تا میزان فعالیت الکتریکی مغز آنها را اندازه گیری کنند.

وقتی سلول های عصبی در مغز انسان با هم ارتباط برقرار می کنند (کاری که همیشه انجام می دهند) پالس های الکتریکی به وجود می آورند. وقتی همگی با هم کار کنند این پالس ها باعث ایجاد یک الگوی ریتم دار مشخص می شود.

دکتر پترسن و جنسن دریافتند که در طی هیپنوتیزم این ریتم ها بسیار آهسته تر می شوند. آنها همچنین می دانستند که وقتی فردی در حال درد کشیدن است این ریتم ها سریع تر می شوند. بنابراین آنها می خواستند بدانند که آیا هیپنوتیزم می تواند این الگوهای ریتمیک را به قدری آهسته کند که درد احساس نشود؟

دکتر جنسن مغز ۲۰ نفر را که درد آنها در اثر دو راهکار مدیتیشن و هیپنوتیزم تخفیف یافته بود را بررسی کرد و نتیجه گرفت که:

افرادی که دارای ذهن شلوغ و فعال هستند از مدیتیشن بیشتر نفع برده اند و کسانی که به طور طبیعی دارای ذهن آرام هستند از هیپنوتیزم برای تسکین درد، بهتر استفاده کرده اند.

۵- تحقیقات دکتر جو دیسپنزا در مورد هیپنوتیزم و نوروپلاستیسیتی

دکتر دیسپنزا که یک عصب شناس است تحقیقاتی را در مورد اثر هیپنوتیزم بر القای نوروپلاستیسیتی انجام داده است.

اگر تا به حال این کلمه را نشنیده اید به طور اختصار می توان گفت که نوروپلاستیسیتی یعنی توانایی مغز برای تغییر خود. این کار می تواند در اثر تکرار زیاد یک سری افکار یا اعمال انجام شود.

هر فکر و کاری باعث می شود که سلول های عصبی مغز شما با یکدیگر تعامل کنند و چه قدر بیشتر آن کار یا عمل را انجام دهید آن سلول های عصبی خاص هم بیشتر با هم ارتباط برقرار می کنند.

وقتی شما چیز جدیدی یاد می گیربد نورون های مربوطه با هم ایجاد ارتباط می کنند و اگر آن مطلب را بیشتر و بیشتر تکرار کنید آن وقت شبکه سیناپسی جدیدی به وجود می آید.

به قول دکتر دیسپنزا نورون هایی که با هم تحریک می شوند اصطلاحا به هم سیم پیچی هم می شوند.

به همین دلیل است که یادگیری یک چیز جدید در ابتدا سخت است ولی پس از مدتی عادی و خودکار می شود. این کار به خاطر آن است که نورون ها یا سلول های عصبی شما به قدری با هم ارتباط برقرار کرده اند که فرآیند آن کار مربوطه را در مغز شما پایه ریزی کرده اند.

این در مورد تلقینات هیپنوتیزمی هم صادق است. یعنی هر چه قدر بیشتر یک تلقین هیپنوتیزمی را تکرار کنید و یا به آن گوش دهید به میزان بیشتری نورون های خاص با هم تحریک می شوند. به همین دلیل است که شما یک تلقین را فقط یک بار تکرار نمی کنید چون در این صورت زمان کافی را به مغز برای جذب آن نمی دهید. ولی چنانچه یک تلقین بارها تکرار شود آن نورون ها با هم تحریک شده و ارتباط برقرار می کنند و یک شبکه سیناپسی را می سازند و ایده های مربوطه را جذب می کنند و طبق آنها عمل می کنند.